Belgische wetgeving verhindert informatie over rookvrije alternatieven

‘Heat not burn’-producten, nicotinezakjes en e-sigaretten vormen minder risicovolle alternatieven voor het roken van tabak. De Belgische wetgever verbiedt echter nicotinezakjes en laat nauwelijks toe om volwassen rokers accuraat te informeren over andere rookvrije alternatieven. Dat is een van de redenen waarom de heat not burn producten van Philip Morris International (PMI), die tot 95 procent minder toxische of potentieel toxische stoff en produceren dan een sigaret, nog niet verkrij gbaar zijn in België. “Wereldwijd rookt nog steeds 1,1 miljard mensen tabak”, zegt Miguel Matos, Managing Director Benelux voor PMI. “Laat ons het probleem pragmatisch benaderen.”

Tabaksgebruik: een stand van zaken

Sinds de wetenschap de schadelijke effecten van roken aantoonde, nemen overheden en gezondheidsorganisaties over de hele wereld initiatieven. De focus ligt zowel op preventie als ontrading. Ons land spant op dat gebied vanaf de late jaren 90 zowat de kroon. Denk maar aan de forse accijnsverhogingen (de accijnzen op en prijzen van sigaretten in ons land behoren tot de hoogste in Europa), de uiteenlopende rookverboden, het totaalverbod op reclame en de neutrale verpakkingen met afschrikwekkende foto’s. Hoewel het aantal rokers in relatieve cijfers wel degelijk daalt, blijft het in absolute cijfers ongeveer gelijk. Dat heeft alles te maken met de toenemende wereldbevolking. Alle informatiecampagnes en ontradingsmaatregelen van de voorbije 25 jaar ten spijt, neemt het roken in België slechts gestaag af. Volgens de Stichting Tegen Kanker rookte in 2022 nog 24% van de volwassenen. Die waarde vertegenwoordigt ongeveer 2 miljoen Belgen. Zelfs in Angelsaksische landen als Australië en Engeland, traditioneel pioniers in de strijd tegen de sigaret, blijft 15% van de mensen roken. “Uit die cijfers blijkt dat het tabaksbeleid overal ter wereld op zijn limieten botst,” aldus Pierre Deraedt, director External Affairs van Philip Morris in België en Luxemburg. “De vraag rijst hoe we de volwassenen die blijven roken kunnen helpen. Volgens ons luidt het antwoord: inzetten op een bijkomende strategie van schadebeperking door rookloze innovaties

Een multinational in transitie

‘Als de vos de passie preekt, boer pas op je ganzen’, zegt de volkswijsheid. Waarom zet Philip Morris, één van de grootste tabaksproducenten op de planeet, in op een product dat de concurrentie aangaat met zijn aloude core business: de sigaret? Managing director Philip Morris Benelux Miguel Matos vindt de vraag terecht, maar plaatst een belangrijke kanttekening. “We hebben de schadelijkheid van tabak reeds lang erkend. Sindsdien zoeken we actief mee naar oplossingen. Een zevental jaar geleden besloot Philip Morris om het roer volledig om te gooien. We willen zo snel mogelijk af van de traditionele sigaret. Jongeren ontraden om te beginnen met roken (preventie) en rokers aanmoedigen om te stoppen (rookstop) vormen twee belangrijke krachtlijnen van onze nieuwe bedrijfsvisie. De derde is het aanmoedigen van volwassen rokers die niet stoppen, om over te schakelen op een minder risicovol alternatief.”

In het R&D-centrum van de multinational in het Zwitserse Neuchâtel doen een duizendtal wetenschappers en experts al ruim 15 jaar onderzoek naar betere alternatieven voor de conventionele sigaret. Philip Morris investeerde meer dan 10 miljard in de transitie naar betere alternatieven. “Het is ons menens,” vult Pierre Deraedt aan. “We halen wereldwijd nu al 35% van onze netto-inkomsten uit rookvrije producten, in Europa is dat zelfs al 40%. Tegen 2025 willen we wereldwijd de kaap van 50% ronden. Onze ambitie op de langere termijn is om te accelereren naar een rookvrije wereld.”

Waarom heat not burn?

De nicotine in tabak is weliswaar verslavend en op zich niet risicoloos, maar het is niet de grote boosdoener op gezondheidsvlak. De researchers van Philip Morris kwamen, net als onafhankelijke wetenschappers en internationale openbare gezondheidsinstanties, tot de vaststelling dat in het bijzonder de verbranding van tabak schadelijk is voor de gezondheid. Die organisaties zijn niet van de minste: de Food & Drug Administration in de VS, het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu in Nederland, Public Health Engeland en de Hoge Gezondheidsraad in België.
Pierre Deraedt licht toe: “Bij het verbranden van tabak, komen er duizenden chemische stoffen vrij die de roker inhaleert. Het verbrandingsproces elimineren resulteert in 90 tot 95% minder toxische of potentieel toxische stoffen die worden ingeademd. Het zijn vooral die stoffen die gelinkt worden aan cardiovasculaire ziekten en kanker.” Bij het heat not burn-proces wordt de tabak verwarmd in een elektronisch apparaat. Zo ontstaat een aerosol – geen rook! - die de gebruiker inhaleert.

“We beweren niet dat dit de ultieme oplossing betekent,” geeft Miguel Matos toe. ” “De beste optie is nog steeds om helemaal geen nicotineproducten te gebruiken. Maar heat not burn is wel een beduidend minder risicovol alternatief voor volwassen rokers die anders zouden doorroken. Vergelijk het met de mobiliteit van vandaag. Iedereen weet dat we de CO2-uitstoot moeten beperken. Geen enkele oplossing is 100% volmaakt, maar met hybride en elektrische wagens komen we al een heel eind. In dezelfde zin geloven ook wij in zo’n pragmatische aanpak voor onze industrie.”

Sprekende cijfers

In de landen waar Philip Morris zijn heat not burn-producten op de markt bracht, stapten naar schatting 25 miljoen rokers over op het verwarmde tabaksproduct. Enkele jaren na de lancering is 72% van wie overstapte bovendien volledig gestopt met het roken van sigaretten. Volgens Miguel Matos is het nog te vroeg om de reële impact op de volksgezondheid te meten, maar de algemene verwachting is eensluidend positief. “De verminderde toxiciteit werd reeds aangetoond door in vitro- en in vivo-testen. De echte lakmoesproef worden uiteraard de klinische studies die momenteel lopen.”

Philip Morris registreerde reeds 1.300 patenten gerelateerd aan rookvrije technologieën. “Wij focussen op de ontwikkeling van minder risicovolle producten die een beter alternatief zijn voor volwassen rokers. . Daarnaast investeren we ook in farmaceutische bedrijven en voeren we onderzoek naar wetenschappelijk onderbouwde producten ‘voorbij nicotine’. Onze knowhow en expertise in rookvrije producten kan namelijk helpen voor andere doeleinden, zoals het inhaleren van plantaardige producten of van medicijnen.”

Waarom niet in België?

De elektronische sigaret (de zogenaamde ‘vape’) is al enige tijd verkrijgbaar in België. Ons land is evenwel één van de laatste landen van Europa, waar je geen heat not burn alternatief kan kopen. En dat heeft alles te maken met de wetgeving, zegt Pierre Deraedt: “Indien we ons product op de markt brengen, moeten we voldoen aan dezelfde regelgeving als rooktabak. We worden zelfs verplicht om dezelfde gezondheidswaarschuwing als sigaretten te gebruiken, terwijl het om een totaal ander product gaat en dat Europa een aangepaste gezondheidswaarschuwing voor rookloze producten voorschrijft . … Daar bovenop mag je als producent of aanbieder in ons land aan volwassen rokers geen doelgerichte, wetenschappelijke informatie verstrekken over minder risicovolle tabaksproducten. Zo wordt het moeilijk om verstokte rokers te overtuigen om de overstap te maken.”

Volgens Philip Morris is het dus nodig een gemoderniseerd wetgevend kader te creëren voor nieuwe rookvrije tabaksproducten. “Het gaat om nieuwe technologie, waarop de huidige wetgeving niet is afgestemd. Sterker nog, het is technologie die zijn nut al bewezen heeft .” Deraedt verwijst naar Japan, één van de eerste landen waar de heat not burn-producten werden gecommercialiseerd. 20% van de rokers stapte er over naar dit betere alternatief en de verkoop van conventionele sigaretten daalde op enkele jaren tijd met meer dan een derde. En dat terwijl het tabaksbeleid van de Japanse overheid ongewijzigd bleef. In het Verenigd Koninkrijk adviseren artsen mensen die nicotine blijven gebruiken vandaag om over te stappen naar rookvrije producten.

Constructieve dialoog

In 80 landen zijn de rookvrije producten van Philip Morris vandaag al gecommercialiseerd. In ons land hebben rokers er voorlopig geen toegang toe. Miguel Matos hoopt dat daar snel verandering in komt: “Stoppen met roken blijft de beste optie, maar wie niet stopt kan beter overstappen op rookvrije producten. Om die reden willen we graag communiceren over heat not burn- producten met rokers en wetenschappers. En we blijven hopen dat we een constructieve dialoog kunnen aangaan met de Belgische overheid. Wereldwijd rookt nog steeds 1,1 miljard mensen tabak, dat is 1 op 7. In België zijn dat nog steeds ongeveer twee miljoen mensen. Laat ons het probleem pragmatisch benaderen.”