Hervorming goederenrecht: een aantal gevolgen van het vruchtgebruik van naderbij bekeken

Op 1 september van dit jaar trad de hervorming van het goederenrecht in werking. Vooral de invoering van een zogenaamde ‘wettelijke’ aanwas van het vruchtgebruik kan belangrijke gevolgen hebben. De experts van Pareto lichten toe wat dit begrip inhoudt, wat de hervorming concreet voor jou kan betekenen en wat je kan doen om de ongewenste effecten te vermijden.

Jouw ‘Family Office’ Pareto begeleidt je als zelfstandige ondernemer bij het efficiënt plannen van jouw financiën en vermogen, en dit zowel privé als beroepsmatig. Die planning steunt op vier pijlers: pensioen, inkomen, vermogen en nalatenschap. Het onderwerp van dit artikel, met name de zogenaamde ‘wettelijke’ aanwas, heeft vooral betrekking op het laatstgenoemde aspect.

Vruchtgebruik: een levenslang recht

Volgens de wet bestaat een vruchtgebruik uit een levenslang gebruiksrecht dat uitdooft ten gunste van de blote eigenaar bij overlijden van de vruchtgebruiker. Een nieuw wetsartikel bepaalt evenwel dat ‘het onverdeeld of gemeenschappelijk vruchtgebruik gevestigd op het hoofd van twee of meer personen bij het einde van het bestaan van één van hen bij dat van de anderen aanwast, naar evenredigheid van hun aandeel’. Dit betekent dat wanneer het vruchtgebruik op twee hoofden is gevestigd bij overlijden van de eerststervende der vruchtgebruikers het vruchtgebruik uitdooft op zijn hoofd en automatisch aanwast bij het vruchtgebruik op het hoofd van de langstlevende vruchtgebruiker.

Een praktijkvoorbeeld

John wil zijn nalatenschap optimaal regelen. Hij schenkt het vruchtgebruik van zijn huis aan zijn kinderen Mark en Jane, elk voor de helft. De blote eigendom met betrekking tot hun aandeel schenkt hij aan zijn kleinkinderen. Bij het overlijden van Mark dooft het vruchtgebruik in zijn hoofde uit en worden zijn twee kinderen volle eigenaars van de helft van het huis. Jane zal blijven genieten van haar vruchtgebruik op de andere helft van het huis. Althans, zo was het tot voor kort. Sinds de hervorming, dooft het vruchtgebruik na het overlijden van Mark uit ten gunste van Jane. Marks kinderen zullen dus moeten wachten tot na het overlijden van Jane om volledig eigenaar te worden van de helft van het huis.

Wat met de ongewenste wettelijke aanwas van vruchtgebruik?

Wanneer je een dergelijke situatie wilt vermijden, kan dat door een bepaling te voorzien die de wettelijke aanwas van het vruchtgebruik uitsluit (of vervangt door een conventionele aanwas van het vruchtgebruik). Die bepaling laat je opnemen in het testament indien het een legaat van het vruchtgebruik betreft, of in de schenkingsakte indien het een schenking van het vruchtgebruik betreft. Voor alle duidelijkheid: deze regeling geldt alleen voor schenkingen of legaten van vruchtgebruik, die na 1 september 2021 worden gevestigd. Naar aanleiding van het nieuw goederenrecht heeft Vlabel haar standpunt op 27 september 2021 betreffende de fiscale behandeling van de aanwas van een vruchtgebruik ten gunste van de langstlevende vruchtgebruiker herwerkt (zie standpunt nr. 21059).

Wil je meer te weten komen over vruchtgebruik en het nieuwe eigendomsrecht? Heb je graag professionele begeleiding bij het plannen van jouw nalatenschap? De experts van Pareto staan je bij met raad en daad. Neem contact op met hen of vul onderstaand formulier in.