Werken aan de (werf) kathedraal van de eeuw

Het laatste wat je Luc Hellemans (CEO Lantis) kan aanwrijven, is egotripperij. Eerder dan zichzelf of zijn bedrijf zet hij in dit gesprek de Oosterweel-community op een piëdestal, niet in het minst de vele honderden kmo’s die aan dit gigantisch project meewerken. “Oosterweel is voor hen een hefboom om hun business duurzaam te laten groeien,“ zegt de CEO van bouwheer Lantis, ingenieur én kathedraaldenker. Een gesprek over de Grote Verbinding.

Het is zomer 2024. De Oosterweelwerken op de Antwerpse linkeroever van de Schelde zijn zo goed als afgerond. Die op rechteroever focussen onder meer op de tijdelijke Bypass-brug die binnen enkele jaren het wegverkeer van het Viaduct van Merksem moet opvangen. Aan de beide oevers zijn de voorbereidingen van de derde Scheldetunnel zichtbaar aan de gang. Luc Hellemans van Lantis is tevreden. “We zitten netjes op, en voor sommige werfonderdelen zelfs ruim voor, het schema. Op kruissnelheid investeren we nu meer dan een miljard euro per jaar aan werken, dat is toch aanzienlijk.”

Uitdagende bouw van nieuwe tunnel

Een van de eyecatchers van de Oosterweelverbinding wordt de nieuwe Scheldetunnel, bestaande uit 8 enorme tunnelelementen die in Zeebrugge worden klaargemaakt. Totale grootte van de tunnelonderdelen: zowat anderhalf voetbalveld. In de Schelde in Antwerpen worden deze elementen dan in een baggersleuf te water gelaten (afgezonken) en vervolgens met gigantische kabels dichtgetrokken zodat ze netjes tegen elkaar komen te liggen. Een complex en precies proces, waarbij heel wat internationale expertise komt kijken, met name uit Nederland, aangezien heel wat van dergelijke afgezonken tunnels zich bij onze Noorderburen bevinden.

“We moeten bij het afzinken in de Schelde met allerlei parameters rekening houden,” aldus Luc. “We bereiden alles tot in het kleinste detail voor. Onder meer in het hydraulische laboratorium van de Oxford universiteit hebben we alle elementen in een bassin nagebouwd, rekening houdend met alle getijdesprongen. Ook de samenstelling van het beton bijvoorbeeld is op voorhand geanalyseerd zodat we alles perfect kunnen laten verlopen.”

In de communicatie gaat het vaak om de verhoogde leefbaarheid voor de stad en de Antwerpenaar. Hoe wordt de leefbaarheid van onze kmo’s gegarandeerd?

Luc Hellemans: “We maken de Antwerpse regio weer vlotter bereikbaar en veiliger door de Antwerpse Ring rond te maken met nieuwe fiets- en snelwegtunnels. Een betere mobiliteit rond Antwerpen en een vlottere doorstroming van de ene naar de andere oever zullen onze kmo’s sowieso meer operationele zekerheid geven. Een vlotte mobiliteit is voor hen en hun klanten en leveranciers belangrijk, maar ook voor het behouden en aantrekken van hun medewerkers. Oosterweel is een stuk van de puzzel om een heel netwerk vlot te maken en te houden.

Maar er is meer. Wij werken samen met grote aannemers en studiebureaus die in hun kielzog tal van kmo’s op sleeptouw nemen. Ik schat dat er tussen 500 en 600 kmo’s aan dit project meewerken. Aangezien ze op een gigantische bouwwerf werken, zien deze kmo’s hun organisatie in vraag gesteld. Want naast hun bestaande bedrijfsvoering

ontwikkelen ze ook een business op een externe bouwplek. Dat is een uitdaging maar daar staat tegenover dat ze kunnen meewerken aan de werf van de eeuw en mee kunnen nadenken over tal van innovatieve en duurzame bouwoplossingen. Alle kennis en expertise die ze hier vergaren, nemen ze mee en kunnen ze tijdens en na dit project gebruiken binnen hun bedrijfsvoering, en vermarkten.”

“Ik schat dat er tussen 500 en 600 kmo’s aan dit project meewerken.”

Luc ziet de Oosterweelverbinding als een hefboom om veel meer in gang te zetten. “Neem de bouwsector die absoluut moet verduurzamen, of anders een donkere toekomst tegemoet gaat. Onze werf is daarvoor de ideale proeftuin. Op Oosterweel kunnen bouwbedrijven tal innovaties starten die hun organisatie duurzamer en dus competitiever zullen maken, in België maar ook in het buitenland. De Oosterweelwerf fungeert als een deeltjesversneller voor die transitie naar meer verduurzaming en dus meer groei. Dit geldt trouwens voor al onze partners, of ze nu in IT, marketing, communicatie, datamanagement, enzovoort zitten. Innovatie is veel meer dan nieuwe technieken om tunnels of bruggen te bouwen. Het innovatieve zit ook in de hele manier waarop we dit project voorbereiden en uitvoeren, samenwerken, communiceren, enzovoort.”

Samenwerking is de basis van het succes?

Luc Hellemans: “Zeker. Lantis staat voor Leefbaar Antwerpen door Innovatie en Samenwerking. Wij zweren bij dialoog en vanaf de start, vanaf het Toekomstverbond in 2017, zijn we erin geslaagd om partijen die eerst met getrokken messen tegenover elkaar stonden, te verenigen rond een gezamenlijk doel. Filosoof Harari zei ooit: ‘Als mens hebben we het unieke vermogen om door samen te werken in grotere groepen gemeenschappelijke doelen na te streven.”

U schreef mee aan het boek ‘De nieuwe kathedraal. Waarom Oosterweel veel meer is dan de werf van de eeuw’. Waarover gaat het?

Luc Hellemans: “Bart en ik (Bart Van Camp, directeur omgeving van Lantis) wilden met dit boek laten zien dat Oosterweel veel meer is dan betonnen wegen en tunnels. Want projecten van dergelijke omvang, net zoals kathedralen, kunnen niet succesvol zijn als je blijft hangen in de klassieke operationele concepten van planning, budget, oplevering, enzovoort. Dergelijke projecten zijn een investering in de maatschappij en die investering moet maximaal gebeuren. Het kathedraaldenken draait om het besef van de middeleeuwse kathedraalbouwers

“De Oosterweelverbinding is een hefboom om veel meer in gang te zetten.”

dat ze de voltooiing van hun meesterwerk zelf niet konden meemaken. Ze plooiden zich dubbel voor de generaties na hen. Wij willen van Oosterweel een kathedraalproject maken, een collectieve inspanning waar een hele gemeenschap de krachten bundelt voor iets dat henzelf overstijgt. Een project dat meer levenskwaliteit geeft door minder verloren uren in de file en de nabijheid van groengebieden, meer verkeersveiligheid, meer hoogwaardige natuur, meer gezonde levensjaren door minder geluid en een betere luchtkwaliteit.

Om deze maatschappelijke doelstellingen te halen, moet je samenwerkingsverbanden smeden en moet je over je schaduw springen. Samen bereik je meer, het is het enige recept om een kathedraalproject te bouwen. Want we staan vandaag op een kantelpunt, we zoeken naar een nieuw evenwicht tussen economie en gezond leven. Met een evolutie naar een economie die in dienst is van mens en planeet, niet andersom. Daarom moeten we een nieuwe blauwdruk maken die ondernemerschap verbindt met klimaat, ecologie, leefbaarheid en zorg voor de omgeving. Het is dit concept dat we in dit boek willen uitlichten als inspiratie om de kathedraalbouwers in ons wakker te maken.”

Wie is Luc Hellemans?

Luc Hellemans werd op zijn dertigste directeur bij advies- en ingenieursbureau Arcadis. Hij bekleedde senior managementfuncties en bestuursfuncties in zowel private als publieke organisaties. Nu is hij CEO van Lantis, een Vlaamse NV van publiek recht die verantwoordelijk is voor het projectmanagement van een van de grootste infrastructuurprogramma’s in Europa: de Oosterweelverbinding.

De essentie

‘De Oosterweelverbinding doet ’t Stad herademen’, zegt Lantis op haar website. Luc Hellemans ziet Oosterweel als een hefboom om veel meer in gang te zetten, zoals de noodzakelijke verduurzaming van de bouwsector. Als co-auteur van ‘De nieuwe kathedraal’ ziet hij Oosterweel als een kathedraalproject dat ondernemerschap verbindt met klimaat, ecologie, leefbaarheid en zorg voor de omgeving.

Redactie: Arn Borstlap
Foto’s aangeleverd door Lantis