INSIDER Bessel Kok aan zet: schaken verbindt mensen

Doet de naam ‘Bessel Kok’ nog een belletje rinkelen? We scrollen naar de jaren ’70, ’80 en ’90 toen deze Nederbelg een succesverhaal schreef. Bessel vertelt hoe hij verslingerd raakte aan de schaaksport. (auteur: Edith Vervliet)

In 1973 richtte Kok mee het financiële dienstenbedrijf Swift op, dat het betalingsverkeer tussen banken wereldwijd digitaliseerde en het Rusland vandaag moeilijk maakt. Bij Swift ontpopte hij zich tot een toegankelijke, no-nonsense en creatieve CEO. In en rond het iconische kantorencomplex van Swift in Terhulpen wist Kok een soort campussfeer te creëren. ‘Management by wandering around’: zo kan je zijn managementstijl best omschrijven. Bessel liep rond, sprak medewerkers aan en sloot zich niet op in de ivoren directietoren. Op die manier viel hij op in het grijze landschap van managers.

Bessel Kok: “Ik ben een aanhanger van het creëren van een bedrijfscultuur. Dat is in mijn ogen veel belangrijker dan een afgemeten slide presentation, mission statements, visie, plannen en targets. KPI’s, nog zoiets...”

In 1991 kwam Bessel Kok aan het hoofd te staan van het overheidsbedrijf RTT, dat toen een slechte reputatie had. Een miljoen Belgen wachtte al jarenlang op een telefoonaansluiting. Hij herdoopte en hervormde het nationale telecombedrijf tot Belgacom en loodste het met Proximus het tijdperk in van de mobiele telefonie. Achteraf bekeken had hij de opdracht bij het toen zwaar gepolitiseerde overheidsbedrijf dat een wespennest bleek nooit moeten aannemen, zegt Bessel zelf. “Ik heb toen de heftigheid van het politieke klimaat in België niet goed ingeschat. André Cools die me de job had aangepraat, werd korte tijd nadien vermoord. Er zaten allemaal duistere figuren in Charleroi en Luik die niks van een Bataaf als ik moesten hebben. Ik heb me toen bij vlagen echt bedreigd gevoeld.”

Biografie: Chaos en charisma

Journalist Filip Michiels tekende de fascinerende levensloop op van de intussen 81-jarige  ‘Nederbelg’, die werd geboren in Hilversum, opgroeide in Amsterdam en carrière maakte in België.

Voor de voorstelling van zijn biografie ‘Chaos en charisma’, uitgegeven bij Ertsberg, kwam Bessel Kok in december naar Antwerpen vanuit Praag, waar hij al meer dan twintig jaar leeft. Want na Belgacom werd Kok bestuurder bij Cesky Telecom, het grootste telecombedrijf in Tsjechië, tot in 2006.

De titel van het boek was niet het idee van Kok zelf. “Het zou een beetje raar zijn als ik zelf zei dat ik charismatisch ben. Dat kwam blijkbaar uit gesprekken met anderen, maar de chaos kan ik wel plaatsen”, zegt Bessel met een knipoog.

In ‘Het succesverhaal van Bessel Kok’ – de ondertitel van het boek trouwens – laat auteur Filip Michiels afwisselend Kok en verschillende mensen uit zijn onmiddellijke omgeving aan het woord. Het is een bundeling geworden van mooie verhalen en smakelijke anekdotes uit het kleurrijke leven van Bessel Kok.

Kok geeft zich bloot

Auteur Filip Michiels is erin geslaagd ons een andere Bessel te leren kennen dan de manager-CEO aan wie een aanstekelijke dadendrang en een uitzonderlijk strategisch doorzicht worden toegeschreven. Kok zit er niet om verlegen ook over zijn Bourgondische en avontuurlijke levensstijl te vertellen.

Dat hij graag vertoefde in het gezelschap van aantrekkelijke vrouwen, is een publiek geheim. Na twee huwelijken en enkele avonturen, heeft hij in Praag rust gevonden bij zijn derde echtgenote Martina – zelf ondernemer met een eigen softwarebedrijf – met wie hij een derde zoon heeft, Daniel.

Schaken op vele borden

“Op dit moment zijn mijn voornaamste bezigheden het voorzitterschap van The Moscow Times en een bestuursfunctie bij The United Ukrainian Ballet. Dit collectief van Oekraïense topdansers sloeg op de vlucht voor de oorlog die Rusland ontketende en vond onderdak in Den Haag. De redactie van The Moscow Times werkt nu vanuit Amsterdam”, vertelt Bessel, die hier mee voor zorgde.

Kok heeft zich ook jaren in de schaak-, wieler-, film- en kunstwereld geëngageerd. Nog steeds trouwens.

“Schaakgrootmeesters fascineerden me omdat ze vaak kunst- en literatuurminnend zijn.”

“Al op jonge leeftijd was ik geïnteresseerd in de schaaksport door een buurman die een aardig potje kon schaken. Aan mezelf is geen groot talent verloren gegaan, maar ik ben het schaaknieuws blijven volgen. Schaken verbindt mensen uit alle mogelijke klassen en dat aspect heeft me altijd sterk aangesproken. En schaakgrootmeesters fascineerden me omdat ze vaak kunst- en literatuurminnend zijn”, zegt Bessel, die deze passies deelt. “In de jaren ‘80 waren schakers levensgenieters en ik heb veel vrienden gemaakt in dat milieu. In 1986 organiseerde ik in Brussel het Swift schaaktornooi op de bovenverdieping van het Sheraton hotel. Het tornooi groeide op korte tijd uit tot een van de belangrijkste competities ter wereld omdat ik  de grootmeesters naar België bracht. Onder meer de excentrieke Bobby Fischer, die zich had teruggetrokken uit de schaakwereld. Met hem kreeg ik al snel ruzie. Met Garry Kasparov, Anatoli Karpov en Jan Timman had ik goede contacten. Zij maakten me duidelijk dat de internationale schaakfederatie FIDE soms een loopje nam met de regels. We hebben dan een soort spelersvakbond opgericht, de Grandmasters Association (GMA), waarvan ik voorzitter werd.”

Dingen uit het slop halen, zit Bessel in het bloed. Jaren later snelde hij ook de wielerwereld te hulp. Hij investeerde in de wielerploeg van Patrick Lefevere, wat nu Soudal-Quick Step is, en is er bestuursvoorzitter van.

De afgelopen tijd is Bessels engagement in de schaakwereld langzaam uitgedoofd. “In Praag, waar de sport nog populair is, stap ik wel eens binnen op een schaaktornooi, loop langs de borden en maak een praatje.” Tenslotte geeft hij nog een goede raad mee: “We zouden kinderen moeten aanmoedigen om schaak te spelen, zodat ze minder tijd doorbrengen op hun smartphone of tablet.”