Internationale Scheldecommissie: “Goede waterkwaliteit is een zaak van iedereen”

Tot nieuwe voorzitter van de Internationale Scheldecommissie is eind december Bernard De Potter aangeduid, sinds 2018 administrateur-generaal van de Vlaamse Milieumaatschappij. Op zijn bord ligt onder andere de nieuwe Kaderrichtlijn Water 2022-2027. Voor de update van deze Europese richtlijn worden nu volop nieuwe stroomgebiedsbeheersplannen opgemaakt. “Van groot belang is om bij calamiteiten onmiddellijk in actie te treden om de schade te beperken. Investeringen om de kwaliteit van het water te verbeteren, kunnen anders voor lange tijd tenietgedaan worden”, stelt hij.

Op het eerste zicht lijkt het eenvoudig om water weer een goede ecologische kwaliteit te geven, maar eens je de nodige werkzaamheden en omstandigheden onder de loep neemt, gaat het toch om een complexe problematiek.

Kwaliteit van het water in de Schelde

Bernard De Potter: “Met betrekking tot de kwaliteit van het water in de Schelde is er een rits aan fysicochemische, maar ook ecologische en ecohydrologische parameters om op te volgen. Voor elke parameter is er een norm opgesteld. Het volstaat niet om met een bekertje wat water uit de Schelde te scheppen en de parameters te controleren. De staalname gebeurt volgens goed uitgeschreven technieken en ook voor de analyses in de laboratoria zijn standaarden opgemaakt. Europa laat met deze richtlijn weinig of geen vrije interpretatie door de lidstaten.”

Ecologische toestand van het Schelde water

“Voor de Kaderrichtlijn hanteert de Europese Commissie het ‘one out, all out’-principe. Voldoet een van de parameters niet, dan ben je over de hele lijn gebuisd. Vanuit die optiek zal het nog een hele tijd duren eer Europa de ecologische toestand van de Schelde als uitstekend zal beschouwen. Dat lijkt wellicht vreemd als je bedenkt dat de otter opnieuw aanwezig is en er ook terug zeldzame vissen, waaronder de rivierdonderpad, zwemmen.”

Overstromingsrichtlijn voor de Schelde

Naast de Kaderrichtlijn water heeft de Europese Commissie ook een Overstromingsrichtlijn uitgevaardigd. “Deze richtlijn heeft tot doel overstromingen te vermijden. In het kader hiervan is bijvoorbeeld massaal geïnvesteerd in het Sigmaplan om bufferbekkens aan te leggen. We krijgen nu ook te maken met de droogteproblematiek. Droogte gaat gepaard met pluviale overstromingen, tengevolge van kortstondige, hevige regenval waarmee droogteperiodes worden afgewisseld. Dat zorgt voor nieuwe uitdagingen.”

Afvalwater van huishoudens en bedrijven

De nieuwe stroomgebiedsbeheersplannen gaan op 1 januari 2022 in voege. Eind 2027 worden ze geëvalueerd. Een van de aandachtspunten van de Internationale Scheldecommissie is de verdere sanering van het huishoudelijke afvalwater.

“In Vlaanderen is de rioleringsgraad 85%. Dat kan beter, dus daar dient nog een inhaalbeweging te gebeuren. Daarnaast dient er ook steeds meer aandacht te gaan naar het technisch onderhoud van de bestaande rioleringsinfrastructuur. Heel wat leidingen zijn ondertussen 50 jaar en ouder.”

Met betrekking tot het afvalwater van bedrijven kijkt men op Europees vlak meer en meer of de mengsels van plastic een weerslag hebben op het ecosysteem. Bernard De Potter verwacht dat Europa steeds meer maatregelen zal nemen om het bedrijfsmatig afvalwater te zuiveren van plastics.

Nutriëntenrichtlijn

Nog een belangrijke factor die een invloed heeft op de kwaliteit van het Scheldewater is de landbouw.

“Daar gaat het niet over puntlozing van afvalwater zoals bij bedrijven en huishoudens, maar over diffuse lozing, afkomstig van de verspreiding van kunstmeststoffen over het land. Het is een stuk lastiger om te zien wie de ‘vervuiler’ is. Vandaar de noodzaak van collectivisering. De landbouwer die het goed doet, wil niet gestraft worden door een collega die het niet zo nauw neemt met de normen.”

Voor deze sector heeft Europa een nutriëntenrichtlijn uitgevaardigd.

“In Vlaanderen is het Mest Actie Plan determinerend. We zitten ondertussen aan de zesde update daarvan en nu zijn er besprekingen aan de gang over het MAP 6+. Ik verwacht dat er nog wel enkele herzieningen zullen volgen.”

En dan is er nog wat Bernard De Potter het natuurlijk herstel noemt: “We hebben destijds de rivieren rechtgetrokken. Nu is het de bedoeling om de rivieren opnieuw te laten meanderen, oever- en bufferzones aan te leggen en door erosiebeperkende maatregelen te nemen,…”

Tot slot is het nog belangrijk om specifieke zones te voorzien voor de bescherming van drinkwater. Hoe zuiverder de drinkwatermaatschappijen oppervlaktewater kunnen intrekken, hoe minder kosten ze hebben om het water op te zuiveren tot drinkwaterkwaliteit.”

Calamiteiten

Van groot belang is dat alle stakeholders bij calamiteiten snel en adequaat in actie komen. “Waterlopen stoppen immers niet aan de grens. De investeringen om de biologische kwaliteit te verbeteren zouden teniet kunnen gedaan worden en het zou weer een hele tijd duren eer zich dat herstelt.”

“De waterkwaliteit in onze rivieren en waterlopen is een zaak van iedereen, niet alleen van de overheid en van de waterbeheerders. Iedereen kan op zijn eigen terrein het verschil maken en een steentje bijdragen aan de realisatie van de doelstellingen van de kaderrichtlijn.”