Vakantiedagen opnemen of overdragen?

Het einde van het jaar komt in zicht en veel werkgevers komen tot dezelfde vaststelling: een groot aantal werknemers moeten nog heel wat vakantiedagen opnemen voor het einde van het jaar. Maar welke regels moeten worden nageleefd? Kan om het even welk soort vakantie worden overgedragen? Heeft een werknemer het recht om deze dagen niet op te nemen en ze te laten uitbetalen? Catherine Mairy en Catherine Legardien van HR dienstverlener Partena Professional, geven tekst en uitleg. (foto: Unsplash)

Akkoord tussen werkgever en werknemer

Wanneer er geen paritaire overeenkomst of ondernemingsovereenkomst werd gesloten, moeten werkgever en werknemer overeenkomen hoe de dagen vakantie zullen worden opgenomen. “De werknemer kan dus nooit eenzijdig de datum van zijn vakantie opleggen. Omgekeerd kan een werkgever zijn werknemers niet dwingen om vakantie te nemen op datums die hem goed uitkomen,” zegt Catherine Legardien.

Kan een werknemer besluiten om afstand te doen van vakantiedagen?

Nee, dat is niet toegestaan. "Ook als een werknemer geen gebruik maakt van zijn vakantiedagen, moet de werkgever ervoor zorgen dat alle wettelijke vakantiedagen vóór 31 december 2021 zijn opgenomen. Uiteraard mag de werkgever geen vakantiedagen opleggen. Maar om problemen te voorkomen, is het belangrijk de werknemer schriftelijk te informeren over zijn verplichting om al zijn vakantiedagen voor het einde van het jaar op te nemen," legt Catherine Legardien uit.

En wanneer een werknemer onmogelijk zijn vakantiedagen kan opnemen?

In principe is de werknemer verplicht zijn vakantiedagen vóór 31 december van het lopende jaar op te nemen. "Alleen als de werknemer daadwerkelijk in de onmogelijkheid verkeert om de vakantiedagen op te nemen (bijvoorbeeld wegens ziekte), verliest hij het recht op vakantie. In dat geval wordt zijn vakantiegeld aan hem uitbetaald voor de dagen die hij niet kon opnemen", legt Catherine Legardien uit.

Wat met de feestdagen?

Wanneer een feestdag op een zaterdag of zondag valt (d.w.z. een dag van inactiviteit), moet deze worden vervangen en moet de vervangingsdag samenvallen met een werkdag. "In dit geval wordt de vervangingsdag op ondernemingsniveau voor het hele personeel overeengekomen of wordt de datum van de vervangingsdag met elke werknemer afzonderlijk overeengekomen. Zo zijn er in 2021 3 feestdagen die vóór 31 december 2021 moeten worden vervangen:1 mei, 15 augustus en 25 december. Dit soort dagen kan niet worden overgedragen en moet dus vóór 31 december van het lopende jaar worden opgenomen."

Wat met de ADV-dagen (arbeidsduurvermindering)?

Wanneer een onderneming een gemiddelde wekelijkse arbeidsduur toepast, moeten er dagen arbeidsduurvermindering (ADV) worden toegekend om de arbeidsduur over het kalenderjaar te respecteren. Met andere woorden, deze dagen moeten worden opgenomen in de periode die overeenkomt met het kalenderjaar. Het is dan ook niet mogelijk deze over te dragen naar het volgende kalenderjaar. Bovendien moeten de datums van deze dagen tussen de werkgever en de werknemer worden overeengekomen indien er op ondernemings- of sectorniveau geen andere regels zijn vastgesteld. "Aangezien de regels voor het opnemen van "vakantiedagen" verschillen naargelang het soort dag, is het raadzaam dat de werkgever zijn werknemers herinnert aan de voorrangsregels tussen al deze dagen. De werknemer moet namelijk vóór het einde van het jaar eerst bepaalde dagen opnemen: vakantiedagen, vervangingsdagen voor feestdagen, ADV-dagen.”

Hoe zit het met de andere soorten extralegale vakantie?

Extralegale vakantiedagen (graadsdagen, anciënniteitsdagen,...) moeten in principe eveneens altijd in onderling overleg tussen de werkgever en de werknemer worden opgenomen. Ook moet worden gekeken naar de bepalingen die daarin voorzien (op het niveau van de activiteitensector of de onderneming), om bijvoorbeeld te weten of zij al dan niet naar het volgende jaar kunnen worden overgedragen.