Over de evolutie naar een gezond(er) leven

Frisdrankfabrikanten voegen geen suiker meer toe aan hun producten, bierbrouwers en sterke drank-stokers doen het met minder of geen alcohol, tabaksproducenten zetten e-sigaretten en heat not burn-producten in de markt, de autosector werkt aan een minder vervuilende mobiliteit. De consument is in groeiende mate bekommerd om zijn gezondheid. Het bewustzijn rond een gezond lijf en leden heeft de laatste decennia een hele evolutie doorgemaakt.

Het begrip ‘cholesterol’

De evolutie naar een meer evenwichtige voeding is begonnen in de jaren ‘80 met de introductie van de light producten. “Er ontstond een besef dat ons voedingspatroon teveel verzadigde vetten bevatte, wat een hoger risico geeft op hart- en vaatziekten. Het begrip cholesterol was een echte gamechanger”, stelt professor Johan Albrecht, die aan de Universiteit Gent het preventiebeleid ten aanzien van levensstijlaandoeningen bestudeert.

“Achteraf hebben we moeten inzien dat light producten geen impact hadden op problemen als overgewicht. Om de vermindering van vetten te compenseren, ging men meer geraffineerde suikers toevoegen. De wetenschappelijk inzichten zijn ondertussen geëvolueerd.”

Gezonde voeding en bewegen

“Ook bij de consument was er een evolutie en voortschrijdend inzicht”, stelt Gino Van Ossel, professor retail & trade marketing aan de Vlerick Business School. “Als je mensen vandaag vraagt of ze gewicht willen verliezen, dan zullen ze aangeven dat ze gezonder willen gaan leven, niet dat ze op dieet willen gaan. Gezonder leven betekent gezondere voeding, maar ook meer bewegen en aandacht hebben voor mentaal welzijn. Pascale Naessens en Sandra Bekari vertaalden dat respectievelijk in ‘de pure keuken’ en ‘nooit meer diëten’.

Minder, maar beter

Parellel met die ontwikkeling ziet Gino Van Ossel consumenten steeds vaker opteren voor ‘minder maar beter’: “Het thuisverbruik van rood vlees bijvoorbeeld is op een periode van tien jaar sterk gedaald, met 30%. De consument verwijst daarbij naar de factoren gezondheid en opwarming van de aarde. Omwille van het dierenwelzijn is als reden naar een derde plaats gezakt. Buitenshuis is de consumptie van rood vlees gestegen. Op restaurant willen we nu een goede steak eten, meer nog, we kiezen voor ‘dry aged beef’, vlees van een bepaald ras, van een bepaalde terroir,… Een ander voorbeeld is bier. Er wordt steeds minder pils gedronken, terwijl de vraag naar speciale bieren stijgt.”

Genuanceerd verhaal

Of de evoluties naar light producten en naar minder maar beter goede evoluties zijn? “Voedingsdeskundigen staan kritisch tegenover light producten”, stelt Gino Van Ossel. “Wie een light frisdrank drinkt, zal naar een zoet smaak blijven hunkeren, en light chips zijn niet per definitie gezond. Ze zijn alleen minder ongezond. Maar is het goed dat de voedingssector de gezondheid van zijn producten voortdurend probeert te verbeteren. Je kan er niets tegen hebben dat een producent enkele procenten zout uit zijn gerecht haalt.”

Verkeerde levensstijl leidt te vaak tot overlijden

Professor Albrecht stipt aan dat verkeerde levensstijlkeuzes vandaag nog veel te vaak naar overlijdens leiden die vermeden kunnen worden: “Ons voedingspatroon, ons alcoholgebruik, roken en te weinig bewegen veroorzaken elk jaar tot 41 miljoen overlijdens wereldwijd. Een groot deel daarvan kan je vermijden. We investeren als maatschappij te weinig in bewustwording.”

Johan Albrecht kijkt niettemin hoopvol naar de toekomst: “Het voorbije decennium is het rek met vleesvervangers in de supermarkt een flink stuk groter geworden en fastfood ketens bieden vandaag een ook vegetarisch alternatief. In Stockholm is er een hamburgerketen waar het standaard product vandaag een veganistische burger is. Maar blijf vooral kritisch naar voeding kijken. Bepaalde vleesvervangers bevatten veel suikers en vetten.”

Het sturend effect van nutri scores

Wat de nutri scores op voedingsproducten betreft. “Die hebben een sturend effect en het is een fenomeen dat zichzelf versterkt”, zo stelt Gino Van Ossel. “Nutri score A en B-producten verkopen meer. De sector heeft er dus alle belang bij om het aanbod daarvan te vergroten.” “Het valt mij op dat meer en meer bedrijven naast de nutri score ook de eco score vermelden. Dat is een positieve evolutie”, voegt Johan Albrecht eraan toe.

Conventionele sigaretten versus heat not burn-producten

Voor alcoholische dranken mag er – mits enige restricties - reclame gemaakt worden, over hun heat not burn producten mogen de producenten niet communiceren in ons land. “Bier zonder of met minder alcohol is een nieuw segment dat de consumptie van alcoholhoudend bier kan doen dalen. Idem dito voor de elektronische sigaret tegenover de klassieke tabak sigaret. Maar er bestaat een andere mening, met name dat de handeling voor de minder schadelijke alternatieven dezelfde is als bij de schadelijke producten en dat de gebruikers daardoor sneller aangezet worden om over te stappen naar alcohol en conventionele sigaretten”, stelt professor Guido Van Hal, professor huisartsgeneeskunde en bevolkingsgezondheid aan de UAntwerpen. Hij is de drijvende kracht achter de eerste alcoholpoli in ons land.

“De eeuwige discussie”

“Het is een eeuwige discussie. E-sigaretten en heat not burn-producten zijn minder ongezond, maar we weten nog maar heel weinig over de lange termijn effecten en volledig onschadelijk zijn ze niet natuurlijk”, stelt professor Johan Albrecht. “Stoppen met klassieke sigaretten en overschakelen op deze producten is goed, maar dan zou men ook van die elektronische sigaretten af moeten raken. Voor mensen bij wie nicotinepleisters, kauwgom … niet werken, kan de e-sigaret een oplossing zijn.”