Fygital of volledige terugkeer: de toekomst van de werkplek

Keren we massaal terug naar kantoor? Veel bedrijven braken er zich de afgelopen maanden het hoofd over. Hoe zullen ze de kantooromgeving invullen? Eén ding is zeker: de terugkeer is best complex.

Over de coronacrisis en hoe de lockdown ons leven veranderde, zullen we nog jaren spreken. Want ook onze manier van werken aangepast. Uit gegevens van Statbel blijkt dat in 2019 18,9% van de werkende mensen van thuis uit werkte. Dat aandeel verhoogde tot 29% van de loontrekkenden in 2020, waarvan maar liefst 40% dat voor het eerst deed.

Is ‘fygital’ het nieuwe normaal?

Het lijkt uitgesloten dat we terugkregen naar de situatie van voor maart 2020. Fygital – een samentrekking van fysiek en digitaal – lijkt het nieuwe normaal te worden. De voordelen zijn dan ook talrijk: een slimme besparing op kantoorruimte en -inrichting, minder files en ziekteverzuim en een betere work-lifebalans. Maar we missen ook de sociale contacten met de collega’s. Fygital of hybride werken combineert het beste van beide systemen.

Een ‘one size fits all’-oplossing voor het telewerkvraagstuk bestaat evenwel niet. Niet iedere job kan even gemakkelijk van thuis uit uitgevoerd worden. Blijft de vraag: hoe organiseren we de werkvloer post-corona?

Flexibel in tijd en ruimte

De rigide kantoorruimte met vaste zitplaatsen en rommelige bureaus hoort tot het verleden. In een hybride of ‘fygital’ werkplek kun je thuis blijven wanneer je gefocust wil doorwerken en naar kantoor komen voor een creatieve brainstorm met collega’s. Het kantoor wordt een ontmoetingsplaats waar men onderling expertise kan uitwisselen.

Bij naamlabelproducent My Nametags heeft deeltijds telewerken altijd deel uitgemaakt van de bedrijfscultuur, en dat was het afgelopen jaar niet anders. CEO Lars B Andersen: “In het begin van de coronacrisis werkten we maximaal van thuis uit. Voor sommige jobs is dat echter niet mogelijk, zoals voor de productie van onze labels. Daarom zorgden we voor een aangepast schema zodat minder mensen tegelijkertijd aanwezig waren en investeerden we in afscheidingen en alcoholgel. Sommige nieuwe collega’s kennen we alleen uit videocalls, het zal fijn zijn hen eens in het echt te kunnen begroeten.”

Kunnen kiezen verlaagt risico op burn-out

Maar dit debat over het ‘nieuwe werken’ gaat niet enkel over productiviteit, pendeltijd of collega’s ontmoeten. Het kúnnen kiezen verlaagt het risico op burn-out gevoelig, zo stelt de externe preventiedienst IDEWE in een studie. IDEWE vroeg zo’n 1.300 personen naar het belang van een flexibele werkregeling voor het mentale welzijn. Van de personen die wat betreft werkplaats of -uren helemaal geen of slechts beperkte keuze krijgen, heeft 7 procent een verhoogd risico op burn-out. Bij werknemers met een sterk hybride regeling is dat slechts 2 procent. Die laatste groep toont ook meer werkplezier, 84 procent versus 78 procent.

Volgens Lode Godderis, CEO van IDEWE en professor arbeidsgeneeskunde aan de KU Leuven, bevestigen de resultaten dat autonomie een sterke, beschermende maatregel is tegen burn-out.’ Hij verwijst ook naar eerdere resultaten waaruit bleek dat de helft van de thuiswerkers zich na één jaar corona emotioneel uitgeput voelde.

Thuiswerken en gezondheid

Hoe gezond is thuiswerken? Volgens de cijfers van Sciensano haalt 37 procent van de telewerkers het aanbevolen gemiddelde van 150 minuten fysieke activiteit per week, tegenover 33 procent bij de kantoorwerkers. Tel je de werkuren erbij, dan verdubbelt dat aandeel bij de kantoorwerkers (67 procent) terwijl de telewerkers blijven steken (37 procent). Drie kwart van die telewerkers zit ook acht uur of meer per dag.

Het aandeel Belgen dat een negatieve impact op de lichaamsbeweging ervoer, is niet toevallig sterk gelinkt aan de werksituatie. Bij de telewerkers was dat 61 procent, bij kantoorwerkers 45 procent. Ook de negatieve impact op lichaamsgewicht wordt een pak meer gevoeld op het thuisfront.

Bij de toename van fysieke klachten behoren vooral de rug- en nekklachten, typisch voor een verkeerde zithouding. “In een kantooromgeving is een bureaustoel vaak goed afgesteld, thuis treden er verschillen op omdat niet iedereen zich een thuisbureau kan veroorloven”, vermeldt Lode Godderis.

Veel van deze negatieve effecten lijken vermijdbaar. Het Vlaams Instituut Gezond Leven doet alvast een projectoproep naar bedrijven of organisaties die willen bijdragen aan de gezondheid van telewerkers.