Pascal Paepen altijd financieel ‘bij de les’

Bij het inschatten van toekomstige trends is het uiteraard ook belangrijk om doordacht uit te stippelen hoe het financieel vermogen daarin past. Daarvoor gingen we te rade bij de bekende beleggingsspecialist Pascal Paepen. Een portret en een pakket scherpe adviezen zijn het resultaat van het interview met deze docent ‘Bank en Beurs’.

KMOinsider: Naar verluidt boeide geld u al op jonge leeftijd?

Pascal Paepen: “Inderdaad, dat lijkt misschien vreemd, want ik genoot nooit een opleiding economie. Wetenschappen interesseerden me niet echt, buiten wat aardrijkskunde, zoals de impact van de haven van Antwerpen. Talen waren wél mijn ding, zodat ik op aanraden van een leraar Germaanse ging doen. Ik wilde trouwens al vanaf mijn negende lesgeven.

Maar toen kwam de beurscrash in 1987 en de poging tot overname van de Generale Maatschappij. Dat vond ik fascinerend, net als geld zelf. Waarom hadden we geld? Waarom zei mijn moeder altijd: ‘Geld naar de bank te brengen? Waarom? Iedereen doet dat.’ Geen goed antwoord, maar aan het eind van het jaar kreeg ik wel intrest, iets waar je niets voor moest doen!

In mijn familie waren geen ondernemers. Vader was schrijnwerker, moeder arbeidster in een vleeswarenfabriek. Ik had wél het ondernemersvirus terwijl zij perfect ondernemers hadden kunnen zijn. Er was iets van angst dat hen weerhield, zoals bij mij. Toch wilde ik graag huis-aan-huisbladen bussen maar dat mocht niet. Niettemin verdiende ik heel wat geld op de toen erg bekende zondagse konijnenmarkt in Mol. Konijnen kweken, geen kosten, geen voeder, enkel wat gras en hooi in de winter en ze dan verkopen, mijn moeder vond zelfs dat ik dat goed deed.

Na de saga van de Generale studeerde ik naast Germaanse voor bachelor economie en volgde ik 4 jaar avondschool voor mijn master Economie. Bij de toenmalige Kredietbank kon ik starten en via een dame van de personeelsdienst die me de tradersproef liet doen, kwam ik op de obligatietrading-afdeling terecht, een droom die uitkwam.

En zo werkte ik 19 jaar bij een bank:17 jaar bij wat ondertussen KBC s en twee jaar bij het Japanse Daiwa, dat de Londense tradingafdeling van KBC had gekocht. Eigenlijk als een ondernemer met lange werkdagen en tomeloze inzet. Na de eerste 7 jaar was ik de Brusselse hiërarchie bij de Kredietbank wat moe, nam ontslag en ging naar Londen, waar ik werkzaam was met een Brits contract. Een gewaagde stap en atypisch ik:  een zekere job opgeven om in een heel andere wereld te verzeilen. Het werden 12 jaar en omdat ik het op den duur wat saai vond, ben ik gaan lesgeven.”

KMOinsider: Beleggers zijn irrationele wezens, akkoord?

Pascal Paepen: “Zeker weten, of het nu een privébelegger is zoals ikzelf of een ondernemer met bedrijfscenten op overschot. Kijk maar naar de recente beursintroductie van DEME. ’s Avonds is de koers 106€, de ochtend erna 122€. Hoe kan dat toch, niks veranderde? Elke week kom je zo’n zaken tegen. Gecontroleerd omgaan met emoties, dat telt. In het begin nam ik ook té snel winst, uit schrik dat die winst weer zou verdampen.

Veel mensen vinden risico’s te mijden, dus zetten ze alles op een spaarboekje. Maar nu merken ze wel met de huidige inflatie dat dit niét zo veilig is, of slechts tijdelijk. Alleen maar sparen is niet slim. Inflatie vreet aan je spaarcenten terwijl de prijzen stijgen. Zo kom je voor verrassingen te staan omdat je steeds meer van je spaargeld moet uitgeven om hetzelfde tegen een hogere prijs te verwerven. 

Ook bij obligaties gaan de ogen van velen open. Vroeger werden die in een kluis gestopt, maar door de reglementering zien ze nu dat die ook minder waard kunnen worden, zelfs fors zoals de voorbije maanden bleek. En dan loop je ook nog het debiteurenrisico, het risico dus dat de ontlener minder betrouwbaar is en daarom een hogere intrest betaalt. Iets dat je zopas zag bij “crowd lending”, meer dan de helft in projectontwikkelaars, vaak achtergesteld… Als men zich van het debiteurenrisico bewust is, vind ik dat al heel goed. Obligaties worden echter langzaamaan weer wat aantrekkelijker, zeker die van kwaliteitsvolle bedrijven, waar de rente al naar 5% kan oplopen.”

KMOinsider: Spaarboekje een risico, obligaties eveneens… Dan maar in vastgoed?

Pascal Paepen: “Een eigen woning is een superinvestering, heel verstandig. We mogen blij zijn dat 3 op 4 Vlamingen een eigen woning heeft, een stevige buffer, en niet in cash zit zoals de Duitsers. Het is natuurlijk een heel andere zaak als men vastgoed verhuurt. De meesten zijn dan te optimistisch: er zijn kosten, slecht betalende of verwaarlozende huurders, allerlei taksen, met als gevolg een schamel rendement. Particulieren zouden veel beter in studentenkoten en logistiek vastgoed beleggen via de beurs, bijvoorbeeld via Xior. Veel makkelijker en zorgelozer.

En als we het dan toch over de beurs hebben, spreken we uiteraard over aandelen. Voor ondernemers kan het interessant zijn om gewoon in aandelen van hun eigen bedrijf te beleggen. Iets wat het beursgenoteerde Sioen bijvoorbeeld niet zolang geleden deed door een bod te doen op de aandelen die het nog niet bezat. Niet alleen omdat het voor hen aantrekkelijk was tegen die koers als belegging maar ook omdat een beursnotering veel kosten en steeds meer verplichtingen inhoudt, én de concurrentie laat meekijken. Omdat de biedprijs van Sioen té laag was, hebben we via een succesvolle actie een hogere biedprijs afgedwongen. Die lage biedprijs was niettemin hun goed recht. Stel bijvoorbeeld dat je het huis van je buur dat te koop staat, wil. Die buur is niet verplicht te verkopen tegen jouw biedprijs. En in principe wordt een bedrijf altijd té duur naar de beurs gebracht  en teken je beter niet in op een introductie.

Kijk, een ideale timing op de beurs bestaat niet. Daarom is het belangrijk een gedegen langetermijnstrategie uit te dokteren en niet zonder beleggersprofiel te beleggen. Door verstandig te spreiden – in het soort effecten én in de tijd  - hoef je bovendien niet steeds je portefeuille om te gooien als bepaalde marktomstandigheden wijzigen.” 

Speculeren dan maar?

KMOinsider: Je kan ook altijd snel ‘schandalig rijk’ worden met de Euromillions of cryptomunten…

Pascal Paepen: “Zoals de wereldberoemde en één van succesvolste beleggers ooit - Warren Buffet - onlangs nog grappend stelde: “Als ik alle Bitcoins ter wereld zou kunnen kopen voor 500 dollar, zelfs dan zou ik die niet willen.” Niemand kan een waarde op cryptomunten plakken, hoewel al die Bitcoins toch 2.000 miljard $ waard zijn geweest. Wie in crypto’s gaat, wil meestal één ding: snel rijk worden. Volgens mij zijn crypto’s gebakken lucht.

Bitcoins worden ook wel eens het nieuwe goud genoemd. Digitaal goud. Maar waarom zou je dat geloven? Mensen zijn soms veel te goedgelovig. Goud heeft al duizenden jaren een waarde. Op lange termijn kan je er nipt de inflatie mee verslaan. Het is dan ook veel beter dan cash geld. Een beetje goud mag je dan ook zeker hebben, als verzekering. Maar rijk zal je er niet van worden. 

Beleg in wat je kent. Gokken in het algemeen neemt niettemin snel toe, mensen willen inderdaad zo snel mogelijk rijk worden. Via die weg zou dat kunnen denken ze, zoals destijds via Lernout & Hauspie of Superclub, of Van Rossem... Dat soort bedrog is van alle tijden, net als gelukszoekers die denken: “Dan moet ik niets doen, niet meer werken, kan ik gewoon thuiszitten of onder de palmbomen en pas dan ben ik gelukkig.” Een beetje zielig…

En wat met oldtimers, hippe sneakers die zelfs in de doos gelaten worden, vroeger de postzegels en sigarenbandjes, ook wijnen, handtassen, zelfs speciale Lego-bouwdozen? Vooral de zeldzaamheid van zoiets kan opbrengen, maar niet de emotionele waarde ervan. Investeren in luxegoederen zoals Louis Vuitton-handtassen of koffers? Dat kan ook via aandelen zoals Hermès of LVMH.”

Toekomstig beleggen

KMOinsider: Laten we vooruitkijken en een aantal beleggingstrends ontleden. Waar ligt de toekomst?

Pascal Paepen: “Azië, zonder twijfel. Er is een verschuiving aan de gang van Amerika  - dat zich wel verzet – naar China en India. Europa stelt daarbij niks voor. De generaties na ons zullen daarmee rekening moeten houden. Mensen hebben angst voor China en terecht, want het gaat ons op alle vlakken overklassen. Gespreid beleggen kan in Azië via holdings zoals Jardine Strategic. Chinese aandelen zoals technologiebedrijf Tencent en webshop Alibaba zijn spotgoedkoop. Dat komt ook door de -vaak terechte- doortastende Chinese regelgeving op het vlak van consumentenkrediet, gaming en gokken, die steeds meer een verslaving zijn bij jongeren.

Een andere trend is duurzaamheid en ethisch handelen, wat loont op lange termijn. Familiebedrijven doen dat vaak al. Van bedrijven wordt verwacht dat ze – terecht – daarin investeren. Hoewel beleggen in aandelen van defensie-, olie-, steenkool- en gokbedrijven en sigarettenfabrikanten en dergelijke best veel kan opbrengen, zoals deze periode blijkt. (Beslist) Maar niet met mijn centen, want niet ethisch. Kernenergie en alcohol kunnen wel voor mij.

Beleggen in bedrijven die producten maken die altijd nodig zullen zijn, vind ik ook interessant. Namen zoals Nestlé zijn gevestigde waarden met een onbeperkte houdbaarheidsdatum. Bepaalde sectoren kunnen ook interessant zijn. Daarbij denk ik bijvoorbeeld aan cybersecurity, veiligheid op het internet en databanken. Vraag bij uw bankier maar eens naar info over de Legal & General Cyber Security ETF.”   

Wegkwijnende anonimiteit

KMOinsider: Hoe kijkt u aan tegen geautomatiseerd beleggen, met “robotten”?

Pascal Paepen: “Dat kan voor een deel interessant zijn, maar het is alvast een sprookje dat er een model of robot bestaat die het beste oplevert. Heel veel mensen zoeken naar die ene “magische formule” maar die bestaat niet. Bovendien is elke belegger anders, met aparte wensen en noden, en dat kan een computer niet aan. Een gesprek met uw bankier blijft altijd nog nodig. Geld is een kwestie van vertrouwen, de menselijke touch, duiding geven. Zeker rond fiscaliteit, een bedrijf verkopen, erfrecht, nieuw samengesteld gezin: een robot kan dat niet op individueel vlak. Bij gelijkblijvende prijs ga je voor smaak en service en bij beleggen is dat ook zo. Ik heb al heel wat zelfstandige bankiers en verzekeraars ontmoet die meedenken met hun klanten. Dergelijke mensen moet je hebben. Er zijn er helaas ook andere.”

KMOinsider: Bij beleggen kijkt er altijd iemand mee die steeds meer wil: de overheid.

Pascal Paepen: “Tja, de overheid doet het écht niet goed als huisvader. Dan zijn er twee mogelijkheden: nog meer belasten zoals met de effectentaks of het faillissement. We gaan sowieso naar een overheid die werkelijk alles weet. Zwartwerk zou dan kunnen wegvallen met lagere belastingen als gevolg, maar ook dat is wellicht een sprookje. In Scandinavië belast men ook zwaar, maar daar krijgt men als burger wél een correcte service.”

KMOinsider: Een andere maatschappelijke trend sluit daar steeds meer op aan: het FIRE -concept, jongeren die erg zuinig leven om vroeg met pensioen te kunnen.

Pascal Paepen: “Uiteraard zijn er de extreem gierige gevallen, maar ik ken iemand die FIRE toepast en best wel profiteert. Hij vindt bepaalde dingen niet nodig, zoals een grote auto of een groot appartement zoals ik had toen ik Londen was. Waarom zou je dat ook doen als je de ganse dag uithuizig bent op het werk en ’s avonds op ontspanning of met klanten buitenhuis?  Ik heb zelf ook altijd zuinig geleefd, thuis was er eigenlijk relatieve armoede. 

Trouwens, de twee eerste letters “Financial Independance”, dat klopt niet. Dat ben je nooit, omwille van de overheid, de rente… Daarom gebruik ik liever het woord zelfredzaamheid, je wil niet gans je leven financieel afhankelijk zijn. En de twee andere letters, “Retire Early”: wie iets graag doet als werk, wil die wel snel op pensioen gaan? FIRE is een hype die de lading niet dekt.

Eigenlijk is het een antwoord van onze jeugd op de overheid die met zoveel schuld zit. Daarom ook kijken ze anders naar de levensinvulling: work/life-balance en zo . Hun reflex is: wij zullen dat allemaal mogen betalen en daarom zullen we al maar wat opzijleggen, ons voorbereiden. Ze zijn bezorgd over hun toekomst en beseffen dat het wiskundig niet klopt, dat het systeem failliet is. FIRE kent mijns inziens dus een gezonde basis, maar zoals steeds, extreme FIRE is nooit goed.”  

Over Pascal Paepen

Kempenaar Paepen, geboren in Geel, opgegroeid in Mol, deed daar lagere school en college. Eerst Latijn-Wiskunde en daarna Wetenschappelijke B. Vervolgens behaalde hij een master Handelswetenschappen, specialisatie fiscaliteit. Na zijn bankcarrière in Brussel en Londen, waar hij werkzaam was van 2000 tot 2012 én als Radio-1 correspondent, werd hij docent-lector aan de Thomas More Hogeschool en de KULeuven Campus Brussel. Zijn onderwijsthema’s zijn bank en beurs. Met een website die hij met gelijkgezinden uit de grond stampte en waarmee hij regelmatig in de media komt, verzorgt hij ook beleggingscursussen: www.spaarvarkens.be