Vrouwelijk ondernemerschap in de kijker

De voorbije 20 jaar is het aantal vrouwelijke ondernemers gestegen, maar de laatste jaren stokt de groei. “De zelfstandigenpopulatie is ‘vrouwelijker’ geworden, maar het verschil blijft groot", zegt Gudrun Verschuere, algemeen voorzitter van Markant vzw. Op de vooravond van de Internationale Vrouwendag (8 maart) verdient een vrouw als ondernemer nog steeds gemiddeld 40% minder dan een man.

Steeds meer vrouwelijk ondernemerschap, maar met kleine stapjes

In 2021 was 35,4 procent van alle zelfstandigen in België vrouwelijk. In 2016 was dit nog 34,7 procent, in 2011 33,8 procent, in 2001 29,1 procent en in 1996 nog maar 28,1 procent. In cijfers betekent dit dat er 405.274 zelfstandige vrouwen zijn in ons land, ten opzichte van 766.454 mannelijke zelfstandigen.

“Bij de starters zien we zelfs relatief meer vrouwen die starten dan mannen. We zijn nu op weg naar de kaap van 40 procent. Maar het verschil blijft groot", zegt Gudrun Verschuere.

De inhaalbeweging wordt verdergezet, maar zéér langzaam. Met de huidige tendens in starterscijfers en nettogroei het nog tot 2098 duren vooraleer er evenveel mannelijke als vrouwelijk zelfstandige ondernemers zijn.

Meer vrouwen in bijberoep

Opmerkelijk is dat het aandeel van zelfstandigen in bijberoep bij vrouwen heel wat hoger ligt. 46% van de startende vrouwen kiezen voor een voltijds zelfstandig bestaan en 52% kiest voor een activiteit in bijberoep.

Als we dieper ingaan op de sector, dan zien we dat 44 procent van alle vrouwelijke zelfstandigen actief zijn als vrije beroeper. Bij de mannen is dit aandeel 27 procent.

Binnen de vrije beroepen is de verdeling intussen bijna gelijk. Met 54 procent mannen tegenover 46 procent vrouwen. Wanneer we hier naar de jongste groep vrije beroepsbeoefenaars kijken, nl. de groep tot 35 jaar, stellen we vast dat vrouwen daar wel in de meerderheid zijn met 54 procent tegenover 46 procent.

Een vrouw verdient als ondernemer gemiddeld 40% minder dan een man

Opmerkelijk: volgens een studie van Partena Professional over de inkomstkloof tussen vrouwelijke en mannelijke ondernemers in België werkten vrouwen sinds half november 2022 symbolisch gratis door de aanhoudende loonongelijkheid. In vergelijking met het gemiddelde inkomen van ondernemers verdient een vrouwelijke ondernemer gemiddeld 44,3% minder.

Hoe vrouwelijk ondernemerschap stimuleren?

Uit een eerdere bevraging bij vrouwelijke ondernemers geven zij zelf aan dat de volgende maatregelen de stap naar ondernemen voor vrouwen zouden vergemakkelijken:

1. Dienstencheques voor naschoolse opvang in eigen huis
2. Kinderopvang meer flexibel maken
3. Meer vrouwelijke rolmodellen in de kijker zetten in de media
4. Begeleidingstrajecten en advies

“Wij blijven hameren op het belang van goede, betaalbare en flexibele kinderopvang”, zegt UNIZO-topman Danny van Assche. “Als we meer vrouwen de stap naar ondernemen willen laten zetten, moeten we zorgen voor een betere work-life balance en zoveel mogelijk drempels weghalen. Kinderopvang is niet alleen noodzakelijk tijdens de schooluren maar ook in het weekend en ’s avonds.”

Fempreneurs

In september vorig jaar lanceerde Markant vzw het gloednieuwe project ‘Fempreneurs’ waarbij, met steun van VLAIO, over een periode van 2 jaar 600 vrouwen in hun ondernemerschap worden versterkt. Er zijn 3 typen van begeleidingsvormen: mentor-menteeship, bootcamp en digitale workshops. Doorheen het traject groeien de onderneemsters qua inzichten, capaciteiten en kennis. Fempreneurs schenkt ook bijzondere aandacht aan thema’s die verband houden met de transitie naar een Slim en Duurzaam Vlaanderen.

Europa: 33% van topfuncties voor vrouwen

Een bevraging van bedrijfsadvieskantoor Grant Thornton Belgium in 28 landen toont aan dat vandaag wereldwijd 32,5% van de topfuncties ingenomen wordt door een vrouw, slechts een halve procent meer dan vorig jaar. In de EU blijft de teller al sinds vorig jaar hangen op 33%. In 2021 was dat nog 34%, komende van 28% in 2019. 91% van de bedrijven wereldwijd heeft minstens 1 vrouw in een senior managementfunctie.

Gendergelijkheid en leiderschap is mondiaal geen topprioriteit

Toch groeit volgens een ander mondiaal rapport het optimisme. Het internationale ‘Women in Leadership’ rapport van IBM geeft een stappenplan om meer gendergelijkheid binnen een organisatie te bewerkstelligen.

De meest opvallende uitkomsten van dit IBM-onderzoek bij 2.500 organisaties uit 12 landen:

• Minder dan de helft (45%) van de bedrijven heeft gendergelijkheid en leiderschap tot een prioriteit gemaakt, in 2021 was dit nog 31%;
  
• Toch groeit het optimisme over het bereiken van gendergelijkheid. Respondenten denken dat het 10 jaar of minder zal duren voordat ze gendergelijkheid in leiderschap zien binnen de sector waar ze werkzaam zijn. 4 jaar geleden dachten respondenten dat het nog 54 jaar zou duren;
  
• Hoewel er een kleine toename is van het aantal vrouwen op C-suite- en directieniveau (nu 12%) en enige toename op juniorniveau, staat het middenmanagement nog op het niveau van 2019.
  
• Organisaties hebben de eenvoudig te implementeren programma's ter ondersteuning van gendergelijkheid grotendeels aangepakt. Structurele barrières en onbewuste vooroordelen staan de vooruitgang van vrouwen in de weg.