Internationaal ondernemen: moet ik mijn merk beschermen?

Een beschermd merk betekent dat je voor een bepaald grondgebied de exclusieve aanbieder bent van alle producten en diensten waarvoor het merk is ingeschreven. Zo kunnen andere bedrijven niet met jouw merk(en) op de markt komen. In tegenstelling tot sommige andere intellectuele eigendomsrechten, zoals het auteursrecht, komt het merkrecht niet automatisch tot stand. Je moet een procedure doorlopen en registratiekosten betalen. Welke aandachtspunten moet je in het achterhoofd houden? Flanders Investment & Trade helpt je op weg!

Heb je wel een merk?

Dat lijkt vanzelfsprekend, maar is het niet altijd. Een merk is een ‘teken’ waarmee je je producten of diensten onderscheidt van de concurrentie. Het gaat om namen (woordmerk), logo’s (beeldmerk) of zelfs de vorm van uw verpakking (vormmerk). Ook een combinatie is mogelijk. Zo is Coca-Cola een woordmerk, het rood-witte logo een beeldmerk en de typische Coca-Colafles een beschermd vormmerk. Het merk dat je wil registreren, moet wel voldoende onderscheidend vermogen hebben. Ontbreekt die vereiste, dan loop je het risico dat je merk niet geregistreerd kan worden. ‘Soft’ voor wc-papier is bijvoorbeeld niet onderscheidend genoeg om te deponeren als merk.

Wat wil je beschermen?

Een geregistreerd merk biedt nooit absolute bescherming. Het geldt enkel voor die specifieke producten en diensten waarvoor je het expliciet hebt aangevraagd. Die regel – het zogeheten specialiteitsbeginsel – impliceert dat verschillende ondernemingen merkrechten op eenzelfde teken kunnen bezitten in hetzelfde land, maar dan wel voor verschillende producten of diensten. Zo wordt de merknaam ‘Lotus’ gebruikt door zowel een wagen- als koekjesfabrikant. Enkel bekende merken bij het brede publiek, zoals Adidas, genieten automatisch een ruimere bescherming.

Waar wil je je merk beschermen?

Een intellectueel eigendomsrecht geeft enkel bescherming in die landen waar het geregistreerd of toegekend is. Zo is een Benelux-merk enkel geldig in de Benelux-landen, maar niet daarbuiten. Het is dus mogelijk dat iemand intussen je logo gebruikt in Spanje, zonder daarbij inbreuk te plegen op je rechten. Ben je van plan om binnenkort naar Spanje te exporteren en heeft een andere ondernemer daar ‘jouw’ logo beschermd, dan heb je een probleem. Je zal dan noodgedwongen moeten kiezen tussen een rebranding voor de Spaanse markt of een andere exportbestemming. Daarom is het handig om je exportstrategie in het achterhoofd te houden bij je merkregistratie. Waar ben je nu actief en in welke landen wil je binnen 5 tot 10 jaar voet aan de grond hebben? Let wel op: als je je geregistreerde merk gedurende vijf opeenvolgende jaren niet gebruikt, vervalt de bescherming ervan.

Is je merk nog beschikbaar?

In de EU alleen al zijn er meer dan 11 miljoen merken ingeschreven. Om te vermijden dat je je merk ergens niet kunt gebruiken, controleer je dus het best vooraf of je merk nog beschikbaar is.

• Het Benelux­merkenregister geeft een overzicht van alle in de Benelux geldende merken. 
• TMview is een gratis databank van nationale merkenregisters binnen de EU, EU-merken en internationale merken.

Welke mogelijkheden zijn er om je merk te registreren?

Is je merk nog vrij in de landen waar je het wil registreren, dan kun je kiezen uit volgende mogelijkheden:

• Benelux­registratie via BOIP. Deze registratie is geldig in België, Nederland en Luxemburg. Kostprijs: 248 euro voor 10 jaar (verlengbaar).
• Europese registratie via EUIPO. Je merk is na registratie beschermd in alle 28 EU-lidstaten. Kostprijs: 850 euro voor 10 jaar (verlengbaar).
• Internationale registratie via WIPO. De registratie is hier geldig in de landen die je registratie goedkeuren. De kostprijs kun je hier online simuleren.
• Voor landen die niet aangesloten zijn bij het WIPO kan u enkel een merk registeren via een nationale procedure bij het land in kwestie.

Weet je wat je merknaam betekent in de landen waarnaar je exporteert?

Het lijkt een gekke vraag, maar sommige merknamen hebben een andere betekenis of bijklank in bepaalde talen. Elke De Rijk, bedrijfsadviseur bij het Vlaams Agentschap voor Innoveren & Ondernemen, licht toe: “Er zijn voorbeelden genoeg van kleine én grote bedrijven die een blauwtje liepen in het buitenland door de grappige of zelfs negatieve vertaling van hun merknaam. Zo betekent Nescafé in het Portugees evenveel als ‘Geen koffie!’. Niet meteen de ideale marketingstrategie voor een koffieproducent. Nova staat dan weer voor ‘het werkt niet’ in het Spaans: geen goed idee voor een technologiebedrijf. In Finland rijd je met een Fiat eigenlijk in een ‘sukkel’. Zo krijgen je internationaliseringsplannen ongewild een vreemde bijklank.”

Manna Foods, geregistreerd merk in de EU en in Afrikaanse landen

Hans Van de Venster, commercieel directeur bij sauzenproducent Manna Foods, vertelt hoe de bescherming van zijn merk zijn bedrijf de nodige zekerheid en gemoedsrust bood:

“Manna Foods exporteert koude en warme sauzen naar 53 verschillende landen, vooral in Europa en Afrika. Om onze positie internationaal te beschermen, besloten we in 2010 om zowel onze naam, logo als typische verpakkingen te laten registeren als Europees Uniemerk. Daarnaast startten we verscheidene nationale registratieprocedures op in Afrika. Zeker in markten waar we grote belangen hebben, zorgt dat voor gemoedsrust. Zo raad je lokale ondernemingen ook af om je merk onrechtmatig te gebruiken. ‘Manna’ is trouwens een naam die al in bepaalde markten aanwezig was, maar gelukkig voor ons zijn die bedrijven actief in andere sectoren.”

Heb je exportplannen, maar zit je nog met vragen over internationaal te ondernemen? Download de gratis gids “101 veelgestelde vragen over internationaal ondernemen” van Flanders Investment & Trade.

Nood aan advies en ondersteuning om je exportdromen waar te maken? Flanders Investment & Trade is je partner! Stel je vraag rechtstreeks via het formulier hieronder.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk in Wereldwijs, december 2018, p. 22-23.

Lees ook

• Gezocht: Leeuw van de Export
• 6 subsidies om je kmo klaar te stomen voor de brexit