Recordaantal werknemers langer dan een jaar afwezig

Wetgeving

Elke dag zijn meer dan 6 op 100 werknemers afwezig door ziekte. Dit ziektepercentage stijgt onafgebroken sinds 2001. Vooral de stijging van langdurige afwezigheid is nog nooit zo sterk geweest als in 2013. Toenemende vergrijzing en werkstress liggen aan de basis van deze evolutie. Dat blijkt uit de resultaten van de jaarlijkse studie over absenteïsme in de privésector van HR-dienstverlener Securex. Deze studie is gebaseerd op afwezigheidsdata geregistreerd door meer dan 25.000 werkgevers voor 260.000 werknemers. Securex wijst op het belang van opvolging en re-integratie van de afwezige werknemers, en dit ongeacht leeftijd en functie.

Elke dag zijn meer dan 6 op 100 werknemers afwezig door ziekte. Dit ziektepercentage stijgt onafgebroken sinds 2001. Vooral de stijging van langdurige afwezigheid is nog nooit zo sterk geweest als in 2013. Toenemende vergrijzing en werkstress liggen aan de basis van deze evolutie. Dat blijkt uit de resultaten van de jaarlijkse studie over absenteïsme in de privésector van HR-dienstverlener Securex. Deze studie is gebaseerd op afwezigheidsdata geregistreerd door meer dan 25.000 werkgevers voor 260.000 werknemers. Securex wijst op het belang van opvolging en re-integratie van de afwezige werknemers, en dit ongeacht leeftijd en functie.

Het totale ziektepercentage steeg significant van 5,95% in 2012 tot 6,26% in 2013, en overschrijdt voor het eerst in 13 jaar de kaap van 6%. Terwijl het korte (minder dan een maand) en middellange (van 1 maand tot 1 jaar) ziektepercentage stabiel bleven (respectievelijk 2,12% en 1,86%) was de stijging van het lange ziektepercentage (meer dan een jaar) de grootste ooit, van 2,01% in 2012 naar 2,27% in 2013. De laatste jaren kennen vooral de afwezigheden langer dan een jaar een exponentiële stijging: +5% in 2011, +10% in 2012 en maar liefst +12% in 2013. Het absenteïsme langer dan een jaar is daardoor belangrijker geworden dan het absenteïsme korter dan een maand.

De gemiddelde duur van de afwezigheden nam daardoor ook toe. Een afwezigheid door ziekte duurde in 2013 gemiddeld 14,05 werkdagen. Dit is een significante stijging in vergelijking met 2012. Toen duurde een afwezigheid 13,16 werkdagen.

Vergrijzing en werkstress zijn voornaamste oorzaken

De vergrijzing verklaart het grootste deel (58%) van de stijging van langdurige afwezigheden sinds 2001. De 50-plussers vertegenwoordigden vorig jaar één vijfde van de beroepsbevolking. Dat is 7% meer dan in 2012, en bijna dubbel zo veel als in 2001. Daarnaast stelt Securex sinds 2001 jaarlijks vast dat oudere werknemers weliswaar minder frequent maar meer langdurig afwezig zijn dan jongere werknemers. In 2013 tellen 50-plussers 7,6 keer meer afwezigheidsdagen door ziekte langer dan een jaar, dan hun jongere collega’s.

Ook werkstress bepaalt de langere duur van afwezigheden. De mate waarin spanningsklachten de afwezigheidsduur verklaren, ligt in 2013 ruim de helft hoger dan in 2005. Spanningsklachten zijn fysieke en psychische gezondheidsklachten, met verminderde prestaties als gevolg. Voorbeelden van spanningsklachten zijn hoofdpijn, hartkloppingen, slapeloosheid, concentratieverlies, neerslachtigheid, snel kwaad worden… Zij vormen de oorzaak van 24% van de afwezigheidsdagen in 2005 en 37% van de afwezigheidsdagen in 2013. Uit eerder onderzoek bleek al dat ruim 1 op 4 (27%) van alle werknemers lijden onder spanningsklachten door stress.

Risicogroepen voor langdurige afwezigheid door ziekte

Bepaalde groepen werknemers lopen meer risico dan andere om een lange of middellange periode ziek te worden. Hieronder staan de respectieve afwezigheidspercentages per risicogroep:

• Oudere werknemers (60-64 jaar): 15,89% lang en 2,90% middellang

• Hoge anciënniteit (meer dan 20 jaar): 8,15% lang en 2,31% middellang

• Arbeiders: 3,43% lang en 2,67% middellang

• Deeltijdse werknemers: 2,80% lang en 2,54% middellang

• Vrouwen: 2,69% lang en 2,34% middellang

• Grote ondernemingen (vanaf 1000 werknemers): 4,32% lang en 3,04% middellang

• Provincies Henegouwen (3,29% en 2,32%), Luik (3,22% en 2,27%) en Limburg (2,48% en 1,99%)

De sectoren met langdurig absenteïsme kenmerken zich door een groot aantal werknemers uit bovenstaande risicogroepen, activiteiten met veelal zware fysieke en mentale belasting en een aantal knelpuntberoepen zoals verpleegkundige, verzorgende en schoonmaker. In de gezins- en bejaardenhulp zal door de vergrijzing van personeel en cliënteel het knellende personeelstekort in de toekomst alleen nog maar problematischer worden. Focus op een uitgekiend re-integratiebeleid noopt dus des te meer.

Top 10 van sectoren volgens middellang en lang ziektepercentage in 2013

Sectoren % ziekte

> 1 maand – 1 jaar % ziekte

> 1 jaar

Beschutte en sociale werkplaatsen 3,84% 8,11%

Schoonmaak 3,96% 6,42%

Arbeiders in het vrij onderwijs (schoonmaak, tuinman, chauffeur…) 2,35% 7,29%

Textiel en breiwerk 2,64% 6,58%

Recuperatie van metalen, lompen en papier 2,49% 6,43%

Textielverzorging (droogkuis, strijken…) 4,08% 4,53%

Diensten voor gezins- en bejaardenhulp 4,16% 4,21%

Kleding en confectie 1,97% 5,81%

Keramiek 2,65% 4,66%

Scheikunde 2,21% 4,46%

Alle sectoren 1,86% 2,27%

Sectoren met 5 à 260 werkgevers en 200 à 13.000 werknemers in onze steekproef

Werkgevers dreigen meer en meer de rekening te betalen

Afwezigheden door ziekte kostten de Belgische werkgevers in 2013 maar liefst 10,6 miljard euro. Daarvan ging 3 miljard euro naar de gewaarborgde maandlonen van zieke medewerkers. Het saldo wordt opgeslorpt door indirecte kosten die te maken hebben met reorganisatie van het werk, kosten door tijdelijke vervanging en overuren, en behandeling en rechtzetting van kwaliteitsklachten. De kost van het absenteïsme voor Belgische werkgevers blijft hoog en bedraagt minimaal 1 miljoen euro per 200 medewerkers.

Heidi Verlinden, HR Research Expert: “De kost van het langdurig absenteïsme wordt vooral door de ziekenfondsen en bij uitbreiding door de hele maatschappij gedragen. Maar wat vandaag een belangrijke kost is voor de maatschappij, dreigt dat morgen ook voor werkgevers te worden. Door de mogelijke schaarste op de arbeidsmarkt in bepaalde knelpuntsectoren dreigt de vervanging van langdurig afwezigen - en dus de indirecte kost eigen aan het langdurig absenteïsme - nog duurder uit te vallen”.

Maatwerk en re-integratie: een andere kijk op absenteïsme

Er is nood aan een andere kijk op afwezigheid door ziekte om enerzijds langdurige afwezigheden in te korten of te voorkomen en anderzijds om werkgevers van verdere kosten te vrijwaren. Bedrijven moeten niet alleen afwezigheden voorkomen, maar ook opvolgen en de terugkeer naar de werkvloer bevorderen.

Karin Roskams, Manager Absenteïsme: “Actieve opvolging tijdens de langdurige afwezigheden en een focus op maatwerk en opleiding bij het opnieuw aan de slag gaan, zijn cruciaal. Hoe langer een werknemer afwezig is, des te kleiner de kans dat hij terugkeert . Het is dus aan te raden om zo vroeg mogelijk zijn terugkeer naar de werkvloer voor te bereiden. Een opvolging vanaf 4 weken afwezigheid wordt algemeen aanbevolen. Het is belangrijk dat werkgevers en medici de focus verleggen naar wat de werknemer ‘wel kan’ in plaats van ‘niet meer kan’, zoals nu nog vaak wordt gedaan.”

Met werk op maat van iedere medewerker – niet alleen de ouderen en de langdurig afwezigen – kunnen werkgevers dus heel wat langdurige afwezigheden voorkomen en hun medewerkers motiveren. Bedrijven die hierin slagen hebben een duidelijke stap voor.

Stel een vraag
aan een specialist

Heeft u vragen? Wij helpen u graag verder.

Ook interessant

Bekijk de socials