Mag de baas werknemers fouilleren?

Een controle met het oog op preventie of vaststelling van diefstal is bovendien enkel toegestaan bij het verlaten van de werkplaats of de onderneming.

Wat zijn de voorwaarden voor de uitgangscontroles?

1. Verwittiging van de werknemers

Ten laatste bij het betreden van de onderneming of de werkplaats, moeten de werknemers verwittigd worden van het feit dat er gecontroleerd kan worden op diefstal.

2. Controle op basis van steekproeven of een vermoeden van diefstal

Controle is mogelijk op basis van steekproeven, waarbij alle werknemers zonder onderscheid gecontroleerd kunnen worden, of als er een vermoeden is van diefstal, op basis van de gedragingen van een werknemer of van materiële aanwijzingen.

Systematische controles zijn enkel mogelijk met de toestemming van de Minister van Binnenlandse zaken, die slechts onder zeer strikte voorwaarden wordt toegekend.

3. Enkel bewakingsagenten mogen de controle uitvoeren

De uitgangscontroles kunnen enkel door bewakingsagenten worden uitgevoerd die daartoe bevoegd zijn en van hetzelfde geslacht als de gecontroleerde. Het hoeft niet noodzakelijk een externe firma te zijn. De werkgever kan ook een interne bewakingsdienst organiseren in zijn onderneming. De bewakingsagent zelf moet weliswaar de juiste opleiding genoten hebben en over de nodige attesten beschikken om het beroep uit te oefenen. De werkgever zelf of andere leidinggevenden mogen de werknemers niet fouilleren.

4. De werknemers moeten instemmen met de controle

Als de werkgever een bepaalde werknemer wil laten controleren op basis van een vermoeden van diefstal, is de individuele toestemming van deze werknemer vereist.

Als de controle gebeurt op basis van steekproeven, volstaat een gemeenschappelijke toestemming. Deze kan blijken uit de verslagen van de ondernemingsraad of het comité voor preventie en bescherming op het werk (CPBW). In ondernemingen zonder ondernemingsraad of CPBW, kan de toestemming blijken uit een ondernemings-cao over diefstalpreventie of het arbeidsreglement van de onderneming.

5. Enkel relevante en vrijwillig voorgelegde goederen kunnen gecontroleerd worden

De uitgangscontrole moet betrekking hebben op de goederen die de werknemer vrijwillig voorlegt, zoals een handtas of een rugzak die hij bij zich draagt of op de goederen die zich in zijn voertuig bevinden. De bewakingsagent mag de werknemer bij het verlaten van de onderneming slechts oppervlakkig fouilleren door zijn kledij af te tasten. Vragen dat de werknemer zich zou uitkleden, gaat te ver en schendt de privacy.

6. Schriftelijke vaststelling door de bewakingsagent

De bewakingsagent moet zijn bevindingen schriftelijk aan de werkgever meedelen en ook de betrokken werknemer moet een kopie van dit document ontvangen.

Welke procedure moet de werkgever volgen als hij de uitgangscontroles wil opstarten?

Uitgangscontroles zijn enkel mogelijk als de werknemers op voorhand geïnformeerd worden over de invoering van deze vorm van diefstalpreventie. De informatie wordt gegeven aan de organen van de onderneming (ondernemingsraad, of bij ontstentenis aan het CPBW). Zijn er geen organen in de onderneming, dan worden de vakbondsafgevaardigden geïnformeerd. Als er ook geen vakbondsafvaardiging is, dan moeten alle werknemers rechtstreeks geïnformeerd worden.

De informatie heeft betrekking op:

• De perimeter van de onderneming of de werkplaats waarbinnen controles mogelijk zijn;

• De diefstalrisico’s in de onderneming of de werkplaats;

• De maatregelen die al genomen zijn om de risico’s te voorkomen of te verhelpen (bijvoorbeeld een geldig ingevoerde camerabewaking);

• De controlemethodes die gebruikt worden.

Deze informatie wordt opgenomen in de verslagen van de ondernemingsraad of het CPBW. Als er geen organen zijn in de onderneming, wordt de informatie opgenomen in een ondernemings-cao over diefstalpreventie of kan dit geregeld worden in het arbeidsreglement (op voorwaarde dat de procedure wijziging arbeidsreglement wordt gevolgd).

Kan de werkgever overgaan tot ontslag bij vaststelling van diefstal?

Als een werknemer bij een uitgangscontrole betrapt wordt op diefstal, dan is er een geldig bewijs voor ontslag. Er wordt een ernstige fout vastgesteld van de werknemer, waardoor er een vertrouwensbreuk ontstaat tussen de werkgever en zijn werknemer, die de verdere samenwerking onmiddellijk en definitief onmogelijk kan maken. De werknemer kan met andere woorden ontslagen worden voor een dringende reden. De waarde van het gestolen goed speelt hierbij geen enkele rol. Het feit dat vaststaat dat de werknemer gestolen heeft, is voldoende. Toch blijft de beoordeling van een dringende reden altijd een feitenkwestie die aan de soevereine beoordelingsvrijheid van de arbeidsrechtbank wordt overgelaten.

Kan de werkgever overgaan tot ontslag bij weigering van de controle?

De weigering om zich te onderwerpen aan een uitgangscontrole kan als een vorm van insubordinatie ten aanzien van de werkgever beschouwd worden. Ze kan in die zin ook aanleiding geven tot ontslag en mogelijks zelf tot een ontslag om dringende reden. Maar ontslag lijkt in dit geval enkel mogelijk als de weigering van de werknemer aanhoudend en ongerechtvaardigd is en de controle rechtmatig werd georganiseerd. Ook in dit geval komt het aan de arbeidsrechter toe om te feiten te beoordelen en zich uit te spreken over het ontslag om dringende reden.

Meer info op www.hdp.be – www.partena.be