Antwerpse haven viert 150 jaar Schelde Vrij

Op 16 juli 1863 kwam er einde aan een lange periode van blokkades en tolheffingen en werd de Scheldetol afgekocht van Nederland. “Dat was in 1913 en in 1963 reden voor een groot Antwerps feest, en ook dit jaar -150 jaar na datum- willen we dit uitgebreid vieren”, zegt havenschepen Marc Van Peel.

Strijd om de stroom

De Schelde is een van de belangrijkste scheepvaartwegen van de wereld. In de Scheldehavens lopen elke dag bijna honderd zeeschepen binnen, samen met talloze kleinere vaartuigen, wat de rivier tot één van de drukst bevaren scheepvaartwegen maakt. Maar haar geschiedenis is zo mogelijk nog indrukwekkender. Geen andere Europese rivier was zo vaak het voorwerp van grensoverschrijdende conflicten. Onderhandelingen, verdragen, rechtszaken, belegeringen, blokkades en open zee- en veldslagen met als inzet de controle over de rivier, in de geschiedenisboeken over de Schelde staat het allemaal.

Mijlpaal in de geschiedenis is ongetwijfeld het jaar 1863 wanneer 20 maritieme naties van over de hele wereld besluiten om de Nederlandse Scheldetol, die sinds het Scheidingsverdrag jaarlijks door de Belgische regering werd opgehoest, af te kopen. Dit historisch moment vormde mee de identiteit van België als maritieme natie en van Antwerpen als economische metropool. De voorbije 150 jaar kende de ontwikkeling van Antwerpen als havenstad een hoge vlucht: ze groeide uit tot de tweede belangrijkste haven van Europa, ze speelt wereldwijd mee in de top-15 van belangrijkste havens, ze verschaft werk aan 150.000 mensen in Antwerpen en daarbuiten,… En toch is de discussie over de identiteit van de Schelde als vaarweg ook vandaag, na al die eeuwen van strijd, nog niet weg.

De recente discussies met Nederland -over de toegankelijkheid, de natuurlijkheid en de veiligheid van de Westerschelde- zijn daar het beste bewijs van. “De kettingen, oorlogen en veldslagen van weleer zijn vervangen door juridische procedures, politieke en maatschappelijke discussies, met nog steeds dezelfde inzet: de toegankelijkheid van de Schelde, van Antwerpen, de bevaarbaarheid van de bron van onze welvaart”, aldus havenschepen Van Peel. “Daarom blikken we dit historisch jaar niet alleen terug, maar ook vooruit. De uitdaging blijft het bevaarbaar houden van de Schelde voor de schepen van vandaag, maar ook die van morgen”, besluit Van Peel.

2013 - 2163

Dit jubileumjaar willen we aangrijpen om verder in te gaan op de toekomst van de scheepvaart op de Schelde. Daarbij gaat het over meer dan de diepte van de vaargeul. Het gaat ook over de efficiëntie van de keten, over doelgerichte fysieke ingrepen en technisch-nautische beleidsoptimalisaties. In dat opzicht lopen er al twee belangrijke projecten. Enerzijds bekijkt men via een studie hoe men de kielspeling (dat is de ruimte tussen de onderkant van het schip en de bodem van de rivier) kan laten variëren volgens het golfpatroon van de rivier. Daarnaast worden in het Waterbouwkundig Laboratorium de nodige voorbereidingen getroffen voor de aanloop van de Triple E-klasse van Maersk -met een lengte van 400 meter, een breedte van 59 meter en een capaciteit van 18.000 TEU.  De toegankelijkheid van de haven hangt in belangrijke mate af van de ontwikkelingen van onder meer morfologie en getij. Duurzame beheers- en inrichtingsmaatregelen zijn nodig en ook die zullen tijdens dit feestjaar de nodige aandacht krijgen.

Een waaier aan activiteiten

Naar aanleiding van de 150^ste verjaardag van het Schelde Vrij-verdrag zet het Havenbedrijf met verschillende partners en projecten de Schelde in de kijker. Een greep uit het aanbod: begeleide havenboottochten, haven bustours en stadswandelingen waar bezoekers alles te weten zullen komen over 150 jaar Schelde Vrij.

Het orgelpunt van het feestjaar vormt een tentoonstelling in het Felix Archief over het maritieme verleden van Antwerpen en haar toekomst. De officiële opening is voorzien op 16 juli 2013, een dag later is het grote publiek welkom, en dit tot eind september. Muzikaal wordt het uitkijken naar de exclusieve opvoering van het oratorium ‘O Schelde’ van de Antwerpse componist Peter Benoit in de Waagnatie.

Als kers op de taart zal het grote publiek op 21 en 22 september nog getrakteerd worden op een havenweekend. Op zaterdag 21 september staan een ‘beleef je haven’ parade in de Antwerpse binnenstad en een vuurwerk op de agenda. Zondag 22 september staat in het teken van de Vlaamse Havendag. Dan zal het publiek onder meer een bezoek kunnen brengen aan de werf van de Deurganckdoksluis, een van de projecten die mee de toekomst van de Antwerpse haven vormgeven. Het hele weekend lang kan er voorts nog genoten worden van animatie in het kader van Open Scheepvaartdagen en Water-rAnt.

Info: www.portofantwerp.com/nl/150jaarScheldeVrij.