4 op de 5 zelfstandigen vindt job emotioneel zwaar

08-05-2012
Deel dit artikel

65% van de zelfstandigen en de bedrijfsleiders van kmo’s heeft last van stress. Dat blijkt uit de stresstest van Securex en NSZ waaraan 1380 ondernemers deelnamen. Het stressgehalte bij zelfstandigen ligt significant hoger dan bij werknemers en wordt voornamelijk veroorzaakt door “stressfactoren”, zoals de moeilijke combinatie tussen werk en privé en de permanente bekommernis over de vooruitzichten van hun bedrijf.

Uit het onderzoek volgen ook een aantal aanbevelingen: zo zouden beleidsactoren zelfstandigen beter kunnen ondersteunen bij veranderingen, dient het sociaal statuut op een paar essentiële punten (onder meer op vlak van arbeidsongeschiktheid) bijgesteld te worden, moeten zelfstandigen af en toe de riem kunnen afleggen, ‘neen’ durven zeggen en externe hulp inschakelen.

Aan de hand van 45 concrete vragen gingen HR-dienstverlener Securex en ondernemersorganisatie NSZ in maart 2012 na hoe het zit met het stresspeil van ondernemers.^{^[1]} In totaal namen 1380 ondernemers deel aan het onderzoek, waarvan 67% mannen.

Zelfstandigen versus werknemers

Ruim 65% van de zelfstandigen heeft te kampen met ernstige spanningsklachten en stress. Ze voelen zich in vergelijking met de werknemers (van wie 35% aan stress lijdt, zo blijkt uit recent onderzoek van Securex, februari 2012)^{^[2]}veel meer gestresseerd. Ook de spanningsklachten, die de stress weergeven, liggen aanzienlijk hoger bij ondernemers. Zo voelt 43% zich de laatste tijd neerslachtiger dan anders, terwijl dat bij ‘slechts’ 30% van de werknemers het geval is. 6 op de 10 zelfstandigen (61%) geven ook aan dat hun lichamelijke klachten veroorzaakt werden door hun werk. Bij werknemers bedraagt dat aantal 40%.

Nog opmerkelijker: 41% van de ondernemers is meer dan vroeger kortaf tegen mensen in zijn omgeving. Dat vormt een duidelijke belasting voor vrienden en familieleden, en is zelfs volledig nefast indien zulk gedrag gehanteerd wordt ten opzichte van prospecten, klanten of leveranciers. Ter vergelijking: bij de werknemers is slechts 28% meer kortaf dan vroeger.

Emotioneel zwaar

Stressoren die bij zelfstandigen zwaar doorwegen, zijn de hoge werkdruk, het moeilijke evenwicht tussen privé en bedrijf en de emotionele last van de rol als zelfstandige en bedrijfsleider.

Maar liefst 4 op de 5 zelfstandigen (81¨%) vinden hun job emotioneel zwaar, terwijl het bij werknemers gaat om 35%. Ook bepaalde aspecten van hun levensstijl jagen het stresspeil van de zelfstandige de hoogte in. Zo neemt 75% van de ondernemers doorheen de dag onvoldoende tijd voor ontspanning. Bij werknemers gaat het hier slechts om 42%.

Verontrustend is voorts dat 1/5^de van de zelfstandigen (21%) aangeeft geen professionele vooruitgang meer te kunnen boeken. In een kmo-economie als de onze roept dit op zijn minst ernstige vragen op. Het boeken van professionele vooruitgang is als energiebron voor de zelfstandige zelf een erg belangrijke buffer tegen stress, net zoals het krijgen van voldoende ondersteuning via overheid, beroepsvereniging of belangenorganisatie. 39% van de zelfstandigen ervaart op dit moment onvoldoende steun.

Christine Mattheeuws, voorzitter van NSZ: “Op dat vlak is er dus werk aan de winkel, niet alleen voor organisaties als de onze, maar ook voor de overheid. Nieuwe of aangepaste regels zijn teveel op maat van de grote ondernemingen gemaakt, terwijl ‘Think Small First’ steeds het uitgangspunt moet zijn van het beleid. Wetgeving moet in de eerste plaats voor de micro-ondernemingen en de kmo’s toepasbaar zijn.”

Coaching

Een aantal aanbevelingen van dit onderzoek richten zich specifiek op de zelfstandigen zelf.

Agnes Hertogs, General Manager Small & Midsize Markets Securex: “Ook al is dat voor zelfstandigen uiterst moeilijk, we raden hen toch aan om meer tijd te nemen voor ontspanning. Ze hoeven niet per se alles zelf te doen en moeten meer beroep doen op externe adviseurs en coaches. Dat laat hen toe om zich op hun hoofdtaken te concentreren en te zorgen voor een betere combinatie tussen arbeid en gezin.”

Volgens ondernemersorganisatie NSZ zijn daarvoor ook een aantal ingrepen nodig aan het sociaal statuut van de zelfstandige. Zo moet een zelfstandige onder andere vanaf de eerste dag ziekte, net zoals bij bedienden, een uitkering voor arbeidsongeschiktheid krijgen, want nu blijft hij zelfs bij ernstige ziektes vaak aan het werk. “Zelfstandigen moeten ook eens ‘neen’ durven zeggen,” besluiten Hertogs en Mattheeuws. “Dat is makkelijker gezegd dan gedaan in deze crisistijden, nu een recordaantal bedrijven failliet gaat en ook het aantal startende ondernemingen op een dieptepunt zit.

[1] Het ZebraZone stressmodel van Securex werd hierbij als uitgangspunt genomen. Daarbij wordt nagegaan hoe bepaalde stressoren (onder meer werkdruk, werkomgeving en verandering), bepaalde energiebronnen (onder meer joborganisatie, loopbaan en medewerkers) en de levensstijl een invloed hebben op spanningsklachten en dus stress. In totaal namen 1380 ondernemers deel aan het onderzoek, waarvan 67% mannen. Dat stemt overeen met de verhouding man-vrouw bij de zelfstandigen (in 2011 was immers 33,84% van de zelfstandigen vrouw). 94% van de ondervraagden is zelfstandige in hoofdberoep en bij 64% van de bedrijven gaat om mature ondernemingen, die al minstens 10 jaar bestaan.

[2] Het Securex benchmarkonderzoek van 2012 is gebaseerd op een bedrijfsonafhankelijke, representatieve steekproef van 1.525 respondenten, allemaal Belgische werknemers in loonverband. Om de representativiteit van de steekproef te garanderen, hielden we rekening met de sociodemografische kenmerken geslacht, leeftijd, statuut en regio volgens gegevens van RSZ.